Nhằm thực hiện nhiệm vụ quan trọng trong Tiểu dự án 1, Dự án 4 thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, nhóm nghiên cứu mạnh "Quản lý Phát triển Nông thôn" của Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tiến hành một cuộc khảo sát sâu rộng tại hai xã Kép và Bảo Đài, tỉnh Bắc Ninh (trước đây thuộc tỉnh Bắc Giang), với mục tiêu đánh giá chất lượng các lớp đào tạo nghề nông nghiệp cho lao động nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và người có thu nhập thấp. Đây là một phần trong chiến lược đổi mới hình thức, phương pháp đào tạo nghề nông nghiệp, nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ nghề nghiệp cho các đối tượng này, giúp họ có thể cải thiện thu nhập và điều kiện sống.

Trong tháng 7 vừa qua, đoàn công tác của nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát tại hai xã Kép và Bảo Đài. Cụ thể, cuộc khảo sát được thực hiện dưới hai hình thức: phỏng vấn sâu với 20 cán bộ quản lý tại địa phương và khảo sát bằng bảng hỏi đối với 80 hộ dân trong khu vực. Các câu hỏi trong bảng khảo sát tập trung vào việc đánh giá chất lượng và hiệu quả của các lớp đào tạo nghề nông nghiệp hiện tại, cũng như thu thập thông tin về nhu cầu đào tạo, các phương pháp giảng dạy và cơ hội việc làm sau khi hoàn thành khóa học.

Hình 1: Nhóm nghiên cứu tiến hành phỏng vấn sâu và khảo sát bằng bảng hỏi

Các kết quả thu được từ cuộc khảo sát cho thấy một số điểm mạnh nhưng cũng có không ít hạn chế trong công tác đào tạo nghề nông nghiệp tại các xã Kép và Bảo Đài:

Về mặt tích cực: (i) Hầu hết người dân tham gia khảo sát đều cho rằng các lớp đào tạo nghề nông nghiệp mang lại những kiến thức cơ bản và thiết thực giúp họ phát triển các kỹ năng nghề nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi; (ii) Các chương trình đào tạo nghề đã giúp nhiều hộ dân có thể cải thiện năng suất lao động và tăng thu nhập, đặc biệt là đối với các nhóm hộ mới thoát nghèo.

Tuy nhiên, theo đánh giá của hộ dân, các lớp đào tạo nghề này vẫn tồn tại nhiều mặt hạn chế, như: (i) các phương pháp đào tạo hiện tại chưa thật sự phù hợp với nhu cầu thực tế của từng đối tượng, đặc biệt là đối với lao động nghèo hoặc có thu nhập thấp, khó tiếp cận các khóa học dài hạn hoặc không có khả năng áp dụng vào thực tế vì nhiều hộ nghèo là những người không có khả năng lao động; (ii) Chất lượng của một số lớp học còn chưa cao, thiếu trang thiết bị hỗ trợ hoặc trang thiết bị hỗ trợ rất cũ; (iii) chương trình giảng dạy còn thiếu tính thực tiễn do sự thay đổi của thị trường với sự chuyển biến mạnh mẽ của công nghệ cao và chuyển đổi số, chi phí đầu tư để áp dụng các nghề nông nghiệp mới cao nên gây khó khăn cho người lao động khi áp dụng vào công việc thực tế hàng ngày; (iv) mức hỗ trợ cho giảng viên và người nghèo tham gia lớp học còn rất thấp, không tạo động lực cho người lao động…

Hình 2: Nhóm nghiên cứu tiến hành khảo sát tại xã Bảo Đài và xã Kép

Dựa trên kết quả khảo sát, nhóm nghiên cứu đã đưa ra một số giải pháp để cải tiến công tác đào tạo nghề nông nghiệp, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân nghèo và cận nghèo:

  • Đổi mới phương pháp đào tạo: Cần tập trung vào các phương pháp giảng dạy linh hoạt, dễ tiếp thu và thực tiễn hơn, có thể áp dụng ngay trong cuộc sống hàng ngày của người lao động. Các khóa học ngắn hạn, thực hành nhiều hơn sẽ giúp người lao động dễ dàng áp dụng kiến thức vào công việc sản xuất.
  • Tăng cường trang thiết bị và cơ sở vật chất: Các lớp học cần được trang bị đầy đủ công cụ, dụng cụ thực hành, giúp người dân làm quen với các công cụ hiện đại và nâng cao hiệu quả công việc.
  • Chương trình đào tạo nghề phù hợp: Cần đa dạng hóa các chương trình đào tạo nghề, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương, như đào tạo các nghề nông nghiệp phù hợp với nhu cầu thị trường lao động địa phương, cũng như cung cấp các khóa học về khởi nghiệp trong nông nghiệp.
  • Hỗ trợ tiếp cận tài chính: Để giảm bớt gánh nặng chi phí học nghề cho hộ nghèo, cận nghèo, cần có các chương trình hỗ trợ vay vốn ưu đãi hoặc trợ cấp học phí cho người dân tham gia các lớp đào tạo nghề.

Như vậy, kết quả của cuộc khảo sát tại xã Kép và Bảo Đài không chỉ giúp nhóm nghiên cứu có cái nhìn rõ ràng về hiện trạng đào tạo nghề nông nghiệp tại địa phương mà còn tạo nền tảng vững chắc để đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện chất lượng đào tạo nghề cho lao động nghèo và cận nghèo. Những giải pháp này sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao khả năng tiếp cận và hiệu quả đào tạo nghề cho các nhóm đối tượng có thu nhập thấp, giúp họ cải thiện thu nhập và điều kiện sống, góp phần giảm nghèo bền vững.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai các nghiên cứu và giải pháp phù hợp để nâng cao chất lượng công tác đào tạo nghề nông nghiệp, đồng hành cùng cộng đồng trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Tin bài & ảnh: TS. Đồng Thanh Mai

Nhóm NCM Quản lý phát triển nông thôn